میزان مصرف بطری‌های پلاستیکی در جهان سرسام‌آور شده است؛ در سال ۲۰۱۶، ۴۸۰ میلیارد بطری پلاستیکی به فروش رسیدند.
درست است که ما انسان‌ها کارهای خوب زیادی انجام داده‌ایم، اما بعضی از کارهایمان دقیقاً مصداق آن ضرب‌المثل است که می‌گویند گاهی یک دیوانه یک سنگ می‌اندازند توی چاه، آن‌وقت صدتا عاقل هم نمی‌توانند درش بیاورند.
این موضوع یک‌جورهایی مصداق زباله و زباله‌سازی ما آدم‌هاست که سال‌هاست تبدیل به مشکلی اساسی در دنیا شده است. در بین زباله‌ها، اصلی‌ترین مشکل به‌لحاظ حجم و وسعت تخریب، مربوط به زباله‌های پلاستیکی است. با این‌که بین زباله‌ها سن‌وسال زباله‌های پلاستیکی خیلی زیاد نیست و به حدود ۵۰سال هم نمی‌رسد، اما توانسته دست همه زباله‌ها را ازلحاظ میزان تخریب از پشت ببند و درست و حسابی تبدیل به کابوس طبیعت‌دوستان بشود.
پلاستیک، دوستی که نادان است
ما به پلاستیک علاقه داریم، چون توانسته به‌خاطر قابلیت‌های متعددی که دارد و همچنین ارزان‌بودن، جای خود را به‌خوبی در زندگی ما باز کند. پلاستیک یک‌جورهایی شبیه انرژی است که شکلش عوض می‌شود، اما هرگز از بین نمی‌رود. پلاستیک فسادناپذیر است و هیچ‌جور از بین نمی‌رود. بنابراین طبیعی است که زباله‌های پلاستیکی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین معضلات زیست‌محیطی در دنیای امروز شناخته شوند. الان در خانه‌های ما، خیابان و بیشتر مکان‌ها نمی‌توانیم جایی را پیدا کنیم که پلاستیک در آن وجود نداشته باشد.
کشور ما ازجمله بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مواد پلاستیکی است. به‌گفته آمارها در سال‌های گذشته، روزانه ۵۰۰تن زباله پلاستیکی در داخل کشور تولید می‌شود، بر این اساس به‌طور متوسط همه‌ساله ۱۷۷هزار تن زباله در ایران تولید می‌شود که این رقم با توجه به میزان جمعیت کشور، در سطح دنیا یکی از بالاترین رقم‌هاست. گفته می‌شود هر شهروند ایرانی روزانه به‌طور متوسط سه کیسه پلاستیکی مصرف می‌کند.
بااین‌همه پلاستیک چه کنیم؟
چشمان خود را ببندید و تصور کنید که یک سونامی از جنس پلاستیک پشت در خانه شما قرار داد و همین الان سیل عظیم پلاستیک همان‌طورکه همه کشور و شهر و خیابان‌هایش را فراگرفته، وارد خانه شما شده و از این به‌بعد شما مجبور هستید در بین تلی از زباله زندگی کنید. فعالان محیط‌زیست به‌جای شما این‌روز را که ظاهراً خیلی هم دور نیست، تصور کرده‌اند و خوابشان به همین خاطر حسابی آشفته شده است. به همین علت به‌دنبال راهکاری برای حذف پلاستیک هستند. البته آن‌ها قبل از شروع، امید چندانی به موفقیت نداشتند؛ چون ما آدم‌ها بیشتر از هرچیز زباله‌سازهای قهاری هستیم و بیشترمان قابلیت پیش‌بینی فجایع را نداریم. به همین خاطر بیشتر کشورها به‌دنبال راهکارهای متعددی هستند که بتوانند هرچه زودتر به نتیجه قطعی و مؤثر برسند؛ راهکارهایی که واجب است در کشور ما هم موردتوجه قرار بگیرد. به‌عنوان مثال یکی از تجربه‌های موفق برای مقابله با بحران زباله‌های پلاستیکی در کشورهایی مانند ژاپن و بعضی از کشورهای غربی، گرفتن مالیات به‌ازای مصرف محصولات پلاستیکی است. یعنی شما هرچه بیشتر پلاستیک مصرف کنید، مجبورید مالیات بیشتری از جیب بپردازید. جالب است که در ایتالیا، بلژیک و بعضی از دیگر کشورهای اروپایی، این راهکار به‌عنوان راهی مؤثر برای کاهش مصرف کیسه‌ها و مواد پلاستیکی موردتوجه قرار گرفته و شهروندان شهرهای مختلف این‌کشورها، این شیوه مقابله را پذیرفته‌اند، چون هم دادن مالیات می‌تواند به‌عنوان یک اهرم بازدارنده عمل کند و هم پولی که از مالیات‌ها جمع شده، می‌تواند خرج بازیافت زباله، به‌خصوص زباله‌های پلاستیکی شود. راهکار دیگری که می‌تواند نقش مهمی در کاهش حجم زباله‌های پلاستیکی داشته باشد و متأسفانه در کشور ما خیلی موردتوجه قرار نگرفته، این است که در بسیاری از کشورها، قیمت تمام‌شده محصولات غذایی یا هر نوع کالای دیگری که بسته‌بندی پلاستیکی دارد، چندبرابر قیمت محتوای داخل آن درنظر گرفته شده است. این راهکار به دو روش می‌تواند مؤثر باشد؛ از یک‌طرف این هزینه بالا که به‌خاطر پلاستیک به‌وجود آمده، می‌تواند به‌عنوان مانعی موفق عمل کرده و باعث شود که مشتری‌ها به‌سمت بسته‌بندی‌های پلاستیکی نروند و ازطرف دیگر پس از خرید مشتری را تشویق می‌کند تا پلاستیک را به محل خرید کالا بازگرداند و به‌جای آن، پول اضافی که پرداخت کرده را پس بگیرد. امروزه مواد پلاستیکی قابل‌بازیافت هم به بازار عرضه شده که خوشبختانه شهرداری بعضی از شهرها از سال گذشته در میادین میوه و تره‌بار، کیسه‌های پلاستیکی قابل‌بازیافت را توزیع کرده‌اند؛ ایده‌ای که بهتر است به‌زودی در همه شهرهای کشور اجرا شود.
نظر شما